Joop Helmink

Ontstaan van Het Maatje

Op het landgoed van boerderij Het Maatje aan de Vreeltstraat is een heel bijzonder, nieuw natuurgebied ontstaan. Wie had dit twintig jaar geleden kunnen denken? Op initiatief van Jan Hammink werd het verdienmodel van het boerenbedrijf dat hij voerde, veranderd in een grootschalig natuurproject, zonder daarbij de zekerheid dat hij er de kost mee kon verdienen. Heden ten dage is Het Maatje een landelijk voorbeeld hoe landbouwgrond teruggegeven kan worden aan de natuur.

Nieuwe natuur

Nieuwe natuur is zeker ontstaan, daar raken Jan en zijn steun en toeverlaat Jop Bakker niet over uitgepraat. Toen de shovels over het land trokken om de akker- en weidegronden om te bouwen tot het bosgebied dat we nu kennen, kwam Jop Bakker in beeld. Jop is bosbouwkundige met jarenlange ervaring in het beheren en onderhouden van eeuwenoude bossen en landerijen in binnen- en buitenland. Hij kan daardoor van alles vertellen over flora en fauna. Jop werd bij het project betrokken als vrijwilliger en hij kan Jan bijstaan bij beslissingen die genomen moeten worden over beheer en behoud.

Landgoed

Het veertig hectare groot landgoed is verdeeld zoals het oude Achterhoekse landschap grootschalig aanwezig was in vroegere tijden. Dertig hectare bosgebied, afgewisseld met weide, landbouwgrond en woeste, onbeplante gronden waar de natuur helemaal zijn eigen gang kan gaan. Om het project financieel haalbaar te maken kwam een gedeelte van het landgoed beschikbaar voor woningbouw. Jan heeft het beheer van het landgoed en is primair verantwoordelijk voor de toegang en het onderhoud van de paden. De natuur gaat uiteindelijk zijn eigen gang en zal zich ontwikkelen als de omstandigheden het toelaten. Toch is een zekere mate van onderhoud en dunning van het bosgebied wenselijk omdat dat ruimte geeft aan flora en fauna. Dunning vindt alleen plaats in het aangeplante deel, in de natuurlijke ontwikkeling wordt niet ingegrepen. De natuur op het landgoed ontstaat vooral spontaan en zal zich blijven ontwikkelen. De ontwikkeling, opzet en het beheer van het gebied dient als voorbeeld..

Voorbeeld voor natuurontwikkelaars

Deskundigen, nationaal en internationaal melden zich bij Jan en Jop om te vragen naar hun ervaring in dit gebied. De ontwikkeling, opzet en het beheer van het gebied dienen als voorbeeld voor nieuwe plannen die in Nederland moeten worden gerealiseerd. Jan Hammink is daar blij om en ook een beetje trots, omdat hij in het begin, toen hij met de plannen naar buiten kwam, vooral scepsis en tegenstand ontmoette.

Onderhoud en beheer

Het onderhoud van het gebied vergt toch wel enig beleid. Hiervoor wordt hulp aangeboden door studenten van de middelbare bosbouwschool Yuverta te Velp. Die kunnen hier een schat aan ervaring op allerlei gebied opdoen. Zelfs de vrijwillige brandweer biedt training aan in dit gebied voor hun corpsleden om ervaring op te doen, o.a. om te werken met een kettingzaag. Jop vertelt dat die ingrepen minimaal hoeven te zijn om een bepaalde diersoorten een leefgebied te geven waardoor ze beter gedijen. Diverse soorten vlinders zijn al gespot op een stuk land dat overgelaten is aan de natuur waardoor planten en bloemen vrijuit kunnen groeien. De ontwikkeling van struiken en bomen kan door grazers beperkt blijven.

Bielheimerbeek

Het heeft enorme voordelen opgeleverd dat de Bielheimerbeek meanderend door het landgoed is aangelegd. Niet alleen voor het landgoed, de hele Slangenburg en omgeving profiteert van deze ingreep. De beek is in de jaren zestig van de vorige eeuw gekanaliseerd omdat destijds het beleid was om het water zo snel mogelijk af te voeren naar de Oude IJssel. Nu is dat juist omgekeerd: hoe houden we water vast als het nodig is en wanneer moet het sneller weg. Het Maatje leert oplossingen voor het gebied omdat wateropvang en buffering prachtig kan worden gerealiseerd. De visstand in de beek was slecht omdat de vissen niet stroomopwaarts konden komen door de stuwen in het water. Door op verschillende plaatsen zogenaamde vistrappen aan te leggen zijn de karper, winde, snoek en veel andere soorten weer grootschalig aanwezig in het stroomgebied.

Flora en fauna

Jan en Jop worden helemaal enthousiast als de ontwikkeling en de toename van het het wildbestand ter sprake komen. Reeën, vossen, das, steenmarters, boommarters, otter, zelfs de vraatsporen van de bever zijn al gespot. Dat de wolf zich zal laten zien is een zekerheid volgens Jop Bakker. Hoe deze zich zal kunnen handhaven vergt een grote aanpassing van ons mensen en professionele wild beheerders in de omgang met zo’n dier en of dat lukt is nog lang geen zekerheid. Vogels zoals steltloper soorten zijn gezien. Voor vleermuizen is een vleermuiskelder gebouwd van 14 x 2,5 x 2,5 meter. Diverse soorten zijn al gespot zoals de franjestaart-vleermuis, de grootoor-vleermuis en de dwergvleermuis. Voor de kerkuil, torenvalk en andere vogelsoorten zijn diverse nestkasten geplaatst, waar al ruim gebruik van wordt gemaakt. Planten zoals zeldzame varens worden waargenomen, die alleen op kalkrijke kwel groeien. Diverse bloeiende soorten zoals orchideeën en hyacinten worden gezien, evenals veel grassoorten en andere soorten planten die in onze streek normaal niet voorkomen.

Wandelaars

Het gebied biedt veel voor natuurliefhebbers. Er is een prachtig lanenstelsel met diverse routes gecreëerd op het landgoed. Men kan er volop genieten van al het moois. Opvallend is dat de aanwezigheid van de snelweg A18 die honderden meters langs het gebied gaat, nauwelijks waarneembaar is. Een prachtig begroeide aarden wal van acht meter hoog houdt bijna alle geluid van de weg tegen.

Nieuwbouw

Het oorspronkelijke plan voor nieuwbouw was een kasteelachtige woning met zes gelijksoortige woningen naast het hoofdgebouw in een halve cirkel. Daar bleek geen belangstelling voor te zijn. Later heeft een projectontwikkelaar een plan geopperd van twintig kleinschalige woningen. Daar kwam teveel protest tegen op gang. Een zorginstelling, met een plan om veertig zorgappartementen te bouwen kreeg de financiering niet voor elkaar. De gouden tijden met lage hypotheekrentes vanaf 2015, waardoor een gebrek aan woningen en kavels voor nieuwbouw ontstond, blies nieuw leven in het prachtige woonplan midden in de natuur van Het Maatje. Inmiddels zijn zeven kavels verkocht en is de bouw van drie woningen gestart.

Wandel rumoer

Er ontstond wat wandel rumoer tussen de verstokte wandelaars in het gebied en de nieuwe eigenaren van de kavels. Het plan voorziet erin dat de kavels aan de waterkant tot aan het water doorlopen, waardoor er geen pad meer rest voor wandelaars. Onbegrip ontstond. Uiteindelijk blijkt dat er in het plan wel degelijk voor gezorgd is da wandelaars kunnen blijven genieten van hun dagelijkse wandeling door Het Maatje. Weliswaar met een verlegde route achter de percelen van de woningen. Jan Hammink geeft aan dat deze oplossing altijd de bedoeling was, maar door onverwachte kavelindeling kwam dit niet goed uit de verf. Jan geeft aan dat hij hiervoor geen enkele verantwoording voor of bemoeienis mee heeft en vindt het jammer dat deze misverstanden zijn ontstaan. Hij hoopt en verwacht dat deze nu uit de weg zijn, zodat nieuwe bewoners en wandelaars ieder op zijn eigen manier van de prachtige omgeving kunnen genieten.