Harry Krul

In heel Nederland komen steeds meer kerken leeg te staan. Dat is in 2012 ook met de ‘Witte Kerk’ in Gaanderen gebeurd. Gelukkig vonden Hans en Nicole Takkenkamp dat het een prachtig gebouw is en dat er heel goed een tweede bestemming voor mogelijk was! Hun dochter Mayke, die voor 24-uurszorg in aanmerking komt, wilden zij graag een eigen plek geven, maar dan wel in de buurt. Het gebouw is vanaf 2014 opgeknapt en vanbinnen omgebouwd tot zes appartementen. Vanaf september 2015 zijn ze betrokken, eerst door vier, een klein jaar later door vijf en sinds 2017 door zes jongvolwassenen. Hieronder een overzicht van alles wat er plaatsgevonden heeft van plan tot kerkbouw tot ‘Zorgappartementen De Vlinder’ nu.

Oorsprong van de ‘Witte Kerk’

In Gaanderen was al sinds 1868 een rooms-katholieke kerk, de St. Martinus. De hervormde inwoners moesten voor het volgen van vieringen uitwijken naar Doetinchem. De behoefte aan een eigen ‘lokaal’ leefde dan ook bij veel protestantse inwoners van Gaanderen. Na een vergadering in zaal Bongers aan de Rijksweg werd een vereniging opgericht met het doel een kerk te bouwen. Lid worden kon voor fl. 0,50 per jaar! Na veel vergaderen kon een stuk grond op ’de Elshof’ gekocht worden en mocht architect Ovink uit Doetinchem een ontwerp maken. Het (toen nog niet witte) protestantse kerkje aan de Hoofdstraat in Gaanderen is op 6 februari 1913 in gebruik genomen.

In eerste instantie werd de zondagsdienst door één van de twee predikanten uit Doetinchem gehouden op de vreemde aanvangstijd van 14.30 uur. Pas toen er een hulpprediker was aangesteld, veranderde dit naar 09.30 uur.

De pastorie is pas in de zomer van 1917 betrokken, want de bouw daarvan ondervond door de Eerste Wereldoorlog enige stagnatie door gebrek aan cement! De nu voormalige pastorie is aan de buitenkant in tegenstelling tot de binnenkant weinig veranderd. Wel hebben de huidige bewoners het huis grondig gerestaureerd en geïnnoveerd, waarbij de kenmerkende elementen als de vele zes-, twaalf- en zestienruitvensters en de boven de deur aanwezige zinken dakkapel bewaard zijn gebleven!

Aan de kerk is in 1922, geïnitieerd door ds. Van Dam, een torentje met klok toegevoegd. In 1937 is een zaaltje aan de achterzijde aangebouwd met een consistoriekamer en een vergader-/zondagschoolruimte. Hier zijn nu twee van de zes appartementen.

De klok uit de toren is, als vele andere kerkklokken, in de Tweede Wereldoorlog naar Duitsland ‘verdwenen’. Er is in 1948 een nieuwe klok met het opschrift “ik gedenk de doden en ik roep de levenden” geplaatst.

Een grote verbouwing van de kerk, waardoor het huidige uiterlijk van het gebouw is ontstaan, vond plaats in 1968. Hierbij is het torentje gesloopt en vervangen door een eenvoudige klokkenstoel, de kerkzaal is verlengd en er is een balkon aangelegd. Toen is ook de hele kerk witgepleisterd, sindsdien wordt het de ‘Witte Kerk’ of het ‘Witte Kerkje’ genoemd.

Van kerk tot cultureel ontmoetingscentrum tot leegstand

In juli 2004 is de kerk, die eigendom was van de Protestantse Gemeente Doetinchem, vanwege financiële problemen verkocht aan Ciba Vastgoed. In eerste instantie werd hij voor de zondagse kerkdiensten teruggehuurd. Een beheerstichting wilde er een Cultureel Ontmoetingscentrum van maken en zorgde ervoor dat er allerlei culturele activiteiten plaatsvonden: een kledingbeurs, concerten, kerststallententoonstelling, open-atelierdagen, enz. De eigenaar vond het gebouw echter niet rendabel genoeg en dus kwam de kerk in 2012 leeg te staan en werd te koop aangeboden.

Intussen had de gemeente de kerk met tuin en pastorie in 2008 aangewezen als gemeentelijk monument, omdat ‘het ensemble van kerk en pastorie, gelegen in een historische tuin van bijzondere cultuurhistorische waarde en daarmee van algemeen belang is’. De kerk en de pastorie zijn inderdaad nog steeds blikvangers in Gaanderen; van de oorspronkelijke tuin is jammer genoeg weinig meer over, omdat de vorige eigenaar ‘de botte bijl hanteerde’. Bij de pastorie wordt weer hard aan een nieuwe tuin gewerkt en gelukkig bepaalt de prachtige bruine beuk nog steeds het aanzicht.

Een nieuwe bestemming: Zorgappartementen ‘De Vlinder’

Zoals hiervoor aangegeven hebben Hans en Nicole Takkenkamp de ‘Witte Kerk’ (in juni 2014) gekocht. De verbouwde kerk biedt nu de mogelijkheid aan 6 jongvolwassenen met 24-uurszorg.

De oorspronkelijk hal is een gezellige gezamenlijke huiskamer geworden, het centrale punt. De vloer in de kerk is 80 cm verhoogd, zodat de ramen op ‘uitkijkhoogte’ zitten en er zijn in de voormalige kerkzaal vier kamers met wasruimte en in het zaaltje achter de kerk (voormalige consistoriekamer) nog twee ruime kamers met wasruimte gecreëerd. Ook is er een kantoortje annex slaapkamer voor de slaapwacht.

• 

• 

De jongvolwassenen die uitgekozen zijn op hun ‘bij elkaar passen’ hebben elk zijn/haar kamer op eigen wijze ingericht. Doordeweeks gaan vier van zes om 8.30 uur met de eigen bus naar Elver (Wehl), en de andere twee met ander vervoer naar een bakkerij en een zorgboerderij. Van 10.00 tot 14.00 uur is er dan geen personeel aanwezig. Om half drie komt de eerste weer terug en om half vijf is de club weer compleet. Iedere dag mag één van hen helpen koken met één van de personeelsleden. Dat vinden ze allemaal prachtig om te doen, vooral omdat ze mogen meebepalen wat er gegeten wordt. Daarvoor wordt iedere week een weekmenu vastgesteld. De avonden brengen ze door met spelletjes doen, knutselen en het zich al dan niet op hun eigen kamer terugtrekken om een filmpje te kijken of naar muziek te luisteren. ’s Woensdags gaat er eentje naar voetbal, donderdags gaan er twee dansen en vier zwemmen bij Spindo in Doetinchem, dat van alles organiseert. In de weekenden zijn er dubbele diensten, zodat er allerlei activiteiten ontplooid kunnen worden.

Zaterdagsochtends beginnen de bewoners eerst met het schoonmaken van de eigen kamer. Eén weekend per maand, een week met Kerst en een week in de zomervakantie zijn de jongeren niet in ‘De Vlinder’.

Het leven in ‘De Vlinder’ is een ‘nieuwe stap’ voor hen, zoals alle jongeren stappen in hun ontwikkeling maken. Deze stap maken is bij hen niet zo vanzelfsprekend. Gelukkig voelen zij zich hier inmiddels echt thuis met een eigen plekje, waar zij zich veilig voelen met gebruik van hun mogelijkheden en het respect voor hun beperkingen. Met ieder het eigen appartement als veilige basis. Het stimuleren en verbreden van de zelfstandigheid staat voorop. Het huis straalt warmte uit en iedereen lijkt hier op zijn plaats en te genieten!

‘De Vlinder’ is niet onopgemerkt gebleven in Gaanderen. Zo heeft Manon Sprenkeler enige jaren geleden een boekje geschreven over de ‘Witte Kerk’: “Het kerkje dat iedereen kent, maar waar niemand het hele verhaal van kent”. Mede daardoor dragen de meeste inwoners van Gaanderen ‘De Vlinder’ een warm hart toe, wat o.a. is gebleken tijdens de talloze acties voor de aanschaf van een 8/9-persoonsbus. In april 2016 was het zo ver en konden de trotse inwoners van ’De Vlinder’ met de eigen bus naar Elver en deelnemen aan allerlei uitjes. In 2018 zijn ze een midweek ermee op vakantie geweest naar een vakantiepark in Eerbeek.

Tot slot: Mocht u na het lezen van dit verhaal enthousiast zijn geworden en vrijwilliger bij ‘De Vlinder’ willen worden om eens te begeleiden bij het wandelen, fietsen of spelletjes spelen dan kunt u zich melden bij nicolehans@kpnplanet.nl