Stichting Doetinchem Herdenkt heeft 75 jaar na de oorlog veel activiteiten in gang gezet om de geschiedenis van Doetinchem in de Tweede Wereldoorlog onder de aandacht te brengen en de slachtoffers te herdenken. In de periode van 19 maart tot 2 april 1945 werden veel bombardementen op Doetinchem uitgevoerd. Op en rond de stad werden mensen, dieren en huizen getroffen. Ook landgoed Slangenburg kreeg haar deel. De redactie wil aansluiten bij het goede initiatief van Doetinchem Herdenkt en brengt hierbij verhalen en foto’s van het landgoed en zijn bewoners tijdens en na de oorlog.
Fietstocht langs oorlogsherinneringen
Toos Lenderink
Karel Berkhuysen en nog drie andere vrijwilligers van Stichting Doetinchem Herdenkt, begeleiden ons per fiets langs diverse historische oorlogsplekken in Doetinchem, Slangenburg en Gaanderen.
Aan de Hofstraat waar de Gelderse Tram Maatschappij gevestigd was, is onze eerste stop. Hier hadden de Duitsers tanks opgesteld staan en werd er onderhoud aan de voertuigen gedaan. Na het bombardement op 21 maart 1945 was dit ook de plek waar veel lichamen in rijen lagen ter identificatie.
Aan de Ds. Van Dijkweg staat villa Bouchina (waar ook vrouwenarts Van Aken woonde). Hier werden bevoorrechte Joden gehuisvest die op de lijst van NSB-leider Mussert voorkwamen. Deze joden kregen een voorkeursbehandeling, maar gingen uiteindelijk ook naar Duitse concentratiekampen. Een aantal joden dat op deze lijsten voorkwam heeft de oorlog overleefd.
In villa Ruimzicht (nu hotel-restaurant) was ten tijde van de oorlog een peilcentrum ingericht. Peilauto’s traceerden waar zenders verborgen zaten.
Gevangenis de Kruisberg is een monumentaal pand waarin mensen in deze oorlogstijd gevangen werden gehouden op een onmenselijke manier. Het gebouw is ook opengesteld voor publiek. Twee cellen zijn zoveel mogelijk ingericht in de staat van de Tweede Wereldoorlog. De Doetinchemse verzetsvrouw Iet Gerritsen zat er, evenals de Britse piloot Peter Thorne en de 46 slachtoffers van het Rademakersbroek. De verhalen zijn opgetekend en te zien. Kirsten Zimmerman heeft alle omgekomen gevangenen een gezicht gegeven.
In ‘t Kattennest, aan de Gaarde is de volgende stop. Hier was het radarcentrum Stellung Rosengarth gevestigd dat rechtstreekse telefoonlijnen had met kasteel Slangenburg, Baak en Hummelo. Deze telefoonlijnen werden vaak gesaboteerd. Of de kabels van de schijnwerpers werden doorgesneden. Dan kregen velen een oproep: melden bij boerderij Roozegaarde voor kabelwacht.
Op kasteel Slangenburg mocht de Duitse generaal Wilhelm Bittrich na hevige gevechten in Normandië tot rust komen. De familie Passmann was de eigenaar van het kasteel. Dit was dus Duits eigendom.
De normale telefoonlijnen werden afgeluisterd. Maar de PGEM had een eigen telefoonnet dat daarom ook door het verzet werd gebruikt. In Slangenburg zaten veel onderduikers op boerderijen en soms in een hol in het bos.
Langs de Bouwhuisbrug naar de Peppelmansdijk. Hier is een vliegtuig neergestort destijds. In Gaanderen aan de Kerkstraat heeft een bommenwerper zijn bommen afgegooid. Hierbij werden negen mensen gedood. Het vliegveld van Misset aan de Badweg, was ook een gewild doelwit voor geallieerde vliegtuigen.
Het asperge-oorlogsmonument bij de Bouwhuisbrug in Slangenburg, geplaatst door de Oudheidkundige vereniging Gander, herinnert aan de jaren 1939 en 1940 waarin voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog Nederlandse militairen op strategische plaatsen werden gelegerd waar ze versperringen opwierpen om zo de opmars van de vijand te vertragen. Deze versperringen (demontabele ijzeren staven en asperges genoemd) werden in gaten in het wegdek geplaatst.
Bij een aanval kon zo de doorgang worden geblokkeerd
