Toos Lenderink

Op een miezerige middag begin januari komt Mineke Können-Woolschot uit Zaltbommel haar persoonlijke verhaal vertellen. Ze is geboren en opgegroeid in de Slangenburg, Halseweg nr 1, voorheen S 46 E.

foto

Begin zomer 1943 werd aan haar ouders, Marinus en Hanna Woolschot gevraagd om een Joods meisje in hun gezin op te nemen, zoals destijds wel meer gebeurde hier in de regio. Anneke woonde sinds korte tijd bij ds. Troelstra in Halle, maar deze werd beroepen in Wageningen. Hij vond het daar te gevaarlijk voor haar en zo kwam Anneke bij de familie Woolschot in huis. Moeder Hanna bereidde Mineke voor door haar te vertellen dat ze een pleegzusje kreeg. Mineke verstond plee-zusje en kende dit woord alleen als de destijds gebruikelijke wc. Ze begreep er dan ook niet veel van. Ze was altijd de oudste dochter in huis geweest met nog twee jongere broertjes en vond het wel leuk om een zusje te krijgen. Anneke was een jaar ouder dan Mineke en vader nam Anneke op schoot en zei tegen het nieuwe zusje: “En no’w bun i‘j de oldste”. Ze kreeg meteen een vaste plek in het gezin. Gelukkig klikte het vanaf het begin goed tussen Mineke, Anneke en de andere gezinsleden. Anneke had het wel over haar twee broertjes maar niet over haar ouders. Ze vertelde dat iemand haar had begeleid tijdens de reis per bus. Mineke kende alleen de cacao- en beschuitbus en was dan ook heel verbaasd te horen dat die bus zo groot was, met wielen eronder en dat daar dan mensen in zaten!

Leerplicht

Op 1 april 1944 was Anneke zes jaar en zou ze eigenlijk naar school moeten. Maar in de Nijmanschool zaten Duitsers en vader vond het risico veel te groot. Een jaar later, op 1 april 1945 was de oorlog in Slangenburg voorbij en begonnen Mineke (6 jaar) en Anneke (7 jaar) gezamenlijk als een tweeling op de lagere school. Ze gingen identiek gekleed en zaten altijd naast elkaar. Op een gegeven moment wilden ze allebei ook wel naast een vriendinnetje zitten maar moeder Hanna zei:” I’j wet wa’j an mekare hebt, blief maor naost mekare zitten”.

Tijdens de oorlog werd de familie soms door een oom (die bij het verzet zat) gewaarschuwd: “Er komt een razzia aan”, waarna Anneke door vader werd weggebracht om tijdelijk elders onder te duiken. Aan het eind van de oorlog waren er Duitsers ingekwartierd op de boerderij. In de opkamer stond zendapparatuur. Dit was voor de kinderen spannend maar ook wel leuk. De soldaten maakten grapjes met de kinderen. Maar ze waarschuwden vader ook: “Pas op voor die éne man, die schiet je zo maar overhoop”. Op advies van deze Duitsers brachten ze de nacht met het gezin door in de kelder. De volgende ochtend waren de Duitsers verdwenen. Tijdens de bevrijding mochten Anneke en Mineke naar de verharde weg. Daar hielden de bevrijders halt en trakteerden op chocolade. Andere buren, o.a. Jo en Gerrie Wolsink waren hier ook. Iets lekkers werd thuis altijd gedeeld maar de bevrijders zeiden dat ze ook chocolade meekregen voor thuis en dat ze dit hier echt mochten opeten.

Hereniging met overgebleven familieleden

Na de oorlog bleek dat van de familie van Anneke van vaders kant alleen opoe en tante Lien de oorlog hadden overleefd. En van moeders kant de zussen Gretha (met gezin) en Els. Tante Els vindt Anneke terug en wordt haar voogd. Mieneke’ s vader wordt toeziend voogd. Vanaf dat moment hebben Mineke en Anneke twee paar ouders. Anneke heeft de lagere school afgemaakt in de Nijman. Maar daarna vond haar familie dat Amsterdam beter was voor haar verdere scholing. Mineke had mede door haar contacten in Amsterdam een sterke drang zich verder te ontwikkelen. Woonde zelfs een tijd in Amsterdam bij tante Els en oom Dick in, die haar graag wilden bemoederen. Ze ging naar Amerika. Mineke besefte als jong meisje al dat vrede en vertrouwen niet vanzelfsprekend zijn. Anneke is op 23-jarige leeftijd getrouwd en heeft met twee dochters, een zoon en kleinkinderen een rijk gezinsleven. Tussen de gezinnen van Anneke, Mineke en tante Els ontstond een heel speciale band.

De Duitsers lieten in de jaren 40-45 hun oog vooral vallen op monumentale panden om te vorderen. Zo ook het huis aan de Varsseveldeweg 234, waar tot voor kort Riek Klumper-Luesink woonde. Hier waren SS-ers ingekwartierd die halsoverkop naar Doesburg vertrokken om in Arnhem parachutisten te bestrijden. Op de buitenmuur van het huis zijn de ingekerfde SS-kenmerken nog te zien.

• 

•