Weefwerk van Riek Bruggink – te Voortwis

Anneke Zwager

Deze keer ben ik op bezoek bij Riek, weefster in hart en nieren. Wat begon met een patroon uit de Ariadne is uitgegroeid van een serieuze hobby tot kunstenaarschap. Ik word ontvangen in een kamer in Scandinavische sfeer en veel licht. Er hangt een prachtig wandkleed aan de muur in verschillende kleuren rood. In de boekenkast staan verschillende driedimensionale weefwerken. Zoiets heb ik niet eerder gezien; daar wil ik meer van weten. Het werk van Riek ziet er modern en professioneel uit. Ze doet het bijna vijftig jaar en heeft zich systematisch ontwikkeld. En dat blijkt wel als ze vertelt.

Riek is geboren in een boerengezin in Breedenbroek, kreeg daar de eerste jaren les van meester Silias (die later in Halle-Heide lesgaf). Verdere scholing volgde in Aalten en Doetinchem. Ze leerde haar man Cor kennen en als jong stel vestigden ze zich in Ede, later met de drie zoons in Almelo en nog weer jaren later in Doetinchem. In de jaren ‘70 maakte Riek kennis met het weven, ze deed een basiscursus en ging op een geleend weefgetouwtje aan de slag. Ze kreeg van haar man een mooi tafelgetouw, zodat ze zich verder kon bekwamen. En van het één kwam het ander. Ze werd lid van een weefkring en uitgedaagd tot nieuwe onderwerpen en technieken met name door veel te experimenteren. Ze deed opleidingen in handvaardigheid en textiel, gaf les en lezingen, schreef artikelen en vervulde bestuursfuncties.

Ze ontwikkelde haar eigen stijl: abstract, gebaseerd op structuren en ritmes. Als je het hebt over weven, dan heb je het over de schering (de ketting) en de inslag. Als ketting worden garens gebruikt. Voor de inslag gebruikt Riek niet alleen garens zoals wol, linnen en katoen maar ook koperdraad en papier. En dat papier wordt gevouwen en soms beplakt en geborduurd. Koperdraad geeft de mogelijkheid om het werkstuk te vormen tot een driedimensionaal object. Haar inspiratie vindt ze in natuurlijke ritmes en structuren, zoals afdrukken van de branding op het strand, of het blad van de wingerd in de herfst. Als vanzelf gebruikt ze daarmee veel aardekleuren. Naast wandweefsels en objecten weeft ze ook sjaals.

Ze vertelt over een werkstuk dat bij haar in de kast staat. Ze had jaren geleden foto’s gemaakt van hout dat bij Lettink in IJzevoorde lag te drogen, zowel van de kopse kant als de lange kant. Mooie structuren zag ze er in, daar kon ze vast wel wat mee. Ze maakte wat proeflapjes om de structuren te vatten, daarna werden de lapjes opgerold om er weer ‘boomstammetjes’ van te maken. Dat vroeg wel om een lange ketting en een nog langere ketting, dus moest ze die opnieuw opzetten. Uiteindelijk werden de boomstammetjes gestapeld en tot een blok gemaakt. En de titel werd: STAPELGEK.

Van elk project wordt het hele proces van experimenteren, variëren en de ervaringen genoteerd en in een map gedaan. Zo kan ze altijd terugkijken. Die aantekeningen worden weer gebruikt als ze een cursus geeft. Want dat doet ze nog steeds. Ze vindt het fijn om anderen te inspireren en te zien wat anderen met de ideeën doen.

Misschien lijkt het of Riek niets anders doet dan weven. Dat is zeker niet waar. Ze was en is actief op sociaal gebied, o.a. in verschillende kerkelijke werkgroepen, de Wereldwinkel en Museum Smedekinck. “Want” zegt ze, “werken met en voor mensen is toch waar het echt om gaat in het leven.”

Meer info op www.wevenriekbruggink.nl

Carel de Vries

Het contrast kan bijna niet groter. Vlak naast het historische kasteel Slangenburg, omringd door de oude bossen en statige lanen bevindt zich sinds 2015 het hypermoderne melkveebedrijf van Martijn Leppink en zijn ouders. Wanneer ik met Martijn door de stal loop, doen vier robots voor hem het werk. Twee robots melken de koeien, een andere robot veegt continue de mestgang in de stal schoon en een vierde robot brengt meerdere keren per dag volautomatisch vers voer voor het voerhek. Verleden en toekomst in harmonie naast elkaar op een eeuwenoude locatie. In harmonie, want het bedrijf aan de Varsseveldseweg is niet alleen high tech, maar ook natuurinclusief. Martijn: “Van de 85 hectare land die wij beheren, valt 18 hectare onder agrarisch natuurbeheer. Maar los daarvan hebben wij hier overal te maken met de natuur. Je moet ermee leren werken, maar wij vinden het mooi om te doen. We telen zelf ook graan als voer voor de koeien en hebben veel kruidenrijk grasland. Op die percelen zie je volop insecten en bloemen. Het is leuk als je dan van wandelaars complimenten krijgt.”

Natuur, milieu, dierwelzijn en economie

Het inspelen op de mogelijkheden van de plek en de wensen van de samenleving zien Martijn en zijn vrouw Miranda als een kans. “Voor veel werk dat wij voor de natuur doen, krijgen we een vergoeding van de overheid. En daarnaast heeft de zuivelfabriek waar wij de melk aan leveren een duurzaamheidsprogramma. Mede dankzij deze plek kunnen wij voldoen aan de hoogste duurzaamheidseisen, daardoor krijgen wij een mooie plus op de melkprijs.”

Die plus op de melkprijs heeft hij ook te danken aan de moderne stal die aan alle eisen voor dierwelzijn voldoet en omdat Martijn zowel de melkkoeien als het jongvee volop weidegang geeft. Maar ook kleinere zaken als nestkastjes en een insectenhotel zijn onderdeel van de in totaal eenenveertig punten waaraan het bedrijf moet voldoen voor de plus op de melkprijs. Al met al leveren werken aan natuur, milieu en dierwelzijn een serieuze bijdrage aan de economie van het bedrijf.

Verplaatsing met kopzorg

Martijn en zijn ouders zijn naar Slangenburg gekomen nadat zij in Barchem door de provincie waren uitgekocht voor de aanleg van natuurgebied Het Stelkampsveld. Bij de start op de nieuwe locatie stuitten ze echter op een fors probleem. Martijn: “Nadat ik de Hogere Landbouwschool in Dronten had afgerond, wilde ik samen met mijn ouders gaan boeren. Dat betekende dat het bedrijf voor twee gezinnen een inkomen moest opleveren. Daarom was ons plan erop gericht om te groeien van 70 naar 120 koeien. Maar juist toen wij onze plannen gingen realiseren voerde de overheid onverwacht de fosfaatquotering in. Die begrenst het aantal koeien dat je mag houden. De fosfaatquotering ging in op 1 juli 2015, dat was precies de dag dat hier het eerste beton voor de nieuwe stal werd gestort. Het gevolg was dat wij hoge kosten moesten maken om extra fosfaatquotum aan te kopen om de noodzakelijke groei mogelijk te maken. Volgens de overheid kwamen we niet in aanmerking voor een knelgevallenregeling.” Het was voor Martijn, Miranda en zijn ouders een moeilijke periode met rechtszaken en veel kopzorg. Daarbij hebben zij overigens veel steun ervaren van de provincie en Staatsbosbeheer, van wie zij het land pachten. “Iedereen wilde dat deze bedrijfsverplaatsing zou slagen. Alle partijen stonden achter onze plannen. Staatsbosbeheer heeft nog laten uitzoeken of een biologische bedrijfsvoeringperspectief zou bieden, maar dat bleek financieel niet haalbaar”, aldus Martijn.

Er is meer dan de boerderij

Nu, negen jaar later, draait het bedrijf, met iets minder dan de geplande 120 koeien, heel goed. Grootse plannen heeft Martijn voorlopig niet. “We gaan niet verder groeien of investeren. Het bedrijf is af. Nu is de uitdaging om steeds verder de puntjes op de i te zetten.”

“Boeren op deze plek zie ik als een kans”

Spijt van de keuze voor Slangenburg heeft Martijn niet. “Wanneer je de kans krijgt een nieuw bedrijf te starten, ga je nadenken waar je verder zou willen boeren. Veel boeren vertrekken in zo’n situatie naar de vruchtbare klei van Friesland, de Flevopolders of Zeeland. Wij zijn ook nog in de polder wezen kijken, maar dat is niks voor ons. Het is hier in de Achterhoek veel mooier. Elke dag werken in zo’n mooie omgeving als Slangenburg is toch prachtig. Bovendien hebben we hier onze familie en vrienden. Er is meer in het leven dan de boerderij. Geld is nodig, maar het maakt niet per se gelukkig.”

Carel de Vries

“Ik heb mijn hele leven hard gewerkt om dit bedrijf op te bouwen. Wij vinden het heel jammer als het zou ophouden te bestaan. We kunnen het wel verkopen, maar als ik een ander ermee gelukkig kan maken, doe ik dat liever.” Aan het woord is Bert Smallegoor. Samen met zijn partner Frieda Honders, heeft hij een melkveebedrijf aan de IJzevoordseweg in Doetinchem. Die ‘ander’, dat is Julianne Brunsveld geworden. Acht jaar geleden kwamen ze met elkaar in contact. Bert zocht iemand die zo nu en dan de koeien kon melken. Een stagiair tipte hem: Julianne. En die kwam om nooit meer te vertrekken. Julianne: “Ik ben in het buitengebied van Gaanderen opgegroeid tussen de boeren. Mijn ouders hebben een kleine hobbyboerderij. Ik vond het boerenleven altijd al prachtig en ben naar de landbouwschool gegaan. Eerst naar de middelbare in Doetinchem en daarna naar de hogere in Dronten. Afgelopen maart heb ik mijn studie agrarisch ondernemerschap afgerond.”

Bert: “Wij hebben geen kinderen, als je dan de vijftig gepasseerd bent, ga je denken, ‘wat doen we met het bedrijf’. Frieda en ik speelden met de gedachte het te verkopen en een deel van het geld aan een goed doel te geven. Ik zei dat een keer tegen Julianne die toen al bij ons kwam melken. Zij zei: ‘Ik weet wel een goed doel: help Julianne boerin te worden’.” Bert en Julianne kunnen er nog om lachen. Maar, aldus geschiedde: het overdragen van de boerderij aan Julianne werd ‘het goede doel’. Vervolgens kwam het proces in een stroomversnelling. Bert: “Er bestaat een fiscale regeling die bedrijfsovername buiten de familie aantrekkelijk maakt, maar die regeling dreigde te worden geschrapt. Als dat zou gebeuren zou bedrijfsovername voor Julianne financieel onmogelijk worden. We hebben toen, nu drie-en-een-half jaar geleden, snel een maatschap opgericht, zodat Julianne, hoewel ze nog studeerde, partner werd in het bedrijf.”

Het zijn onzekere tijden, maar ik laat me niet afschrikken

Een echte koeienboer

Nu werkt Julianne volop mee in het bedrijf, waardoor Frieda het inmiddels wat rustiger aan kan doen. Daarnaast werkt Julianne nog twee dagen per week als inseminator voor FertiPlus uit Ruurlo, een KI-organisatie. Het is de bedoeling dat Julianne geleidelijk aan steeds meer werk van Bert en Frieda overneemt. Bert: “Ik stel me voor dat wanneer ik over een paar jaar het erf oploop, Julianne tegen me zegt: ‘Bert, zou jij dit even willen doen’.” Hiermee geeft hij aan te beseffen dat hij geleidelijk de leiding van het bedrijf zal moeten loslaten. “Dat is niet zo makkelijk. Frieda en ik hebben zo’n veertig jaar met z’n tweeën geboerd. Nu doen we het met z’n drieën, dat is wennen.” Maar dat loslaten lijkt te lukken. Al direct toen Julianne in de maatschap kwam mocht zij de fokkerij regelen: welke stier bij welke koe. Julianne: “Ik ben een echte koeienboerin. Het liefst ben ik met de dieren bezig. Trekker rijden kan ik wel, maar is niet mijn hobby.”  Bert:”Julianne is heel goed met de koeien, ze heeft er echt verstand van.”

De maten weten wat de belangrijkste succesfactor is voor samenwerking: communiceren. “Je moet elkaar de waarheid kunnen zeggen zonder boos te worden. Je moet je gewoon uitspreken als je wat dwars zit en het niet opkroppen. Dat lukt ons tot nu toe goed”, zeggen ze alle drie lachend.

Vertrouwen in de toekomst

Julianne start met boeren in een tijd dat veel bedrijven stoppen. Al het gedoe rond stikstof en de verplichte mestafzet beneemt veel boeren het perspectief. Julianne laat zich echter niet van de wijs brengen. “Het zijn inderdaad onzekere tijden, maar als je een beetje passie voor je vak hebt, laat je je niet afschrikken. Wij hebben 90 koeien plus jongvee op ruim 60 hectare grasland. Wij kunnen alle mest nu nog op eigen land kwijt. Wanneer dat in de toekomst niet meer kan, hebben we drie mogelijkheden: tegen betaling mest afzetten, grond bijhuren of een paar koeien minder houden. Het is een kwestie van rekenen wat de minst slechte optie is.”

Ook Bert en Frieda zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Bert: ”We hebben op het bedrijf twee woningen. Afgesproken is dat wij hier kunnen blijven wonen, ook na de overname van het bedrijf.” Die overname staat gepland voor over een jaar of vijf.

Na afloop van het gesprek zegt Bert nog: “Het is toch mooi dat hier in de Slangenburg zo’n bedrijf een nieuwe toekomst krijgt? Als Julianne hier gelukkig wordt, zijn wij het ook.”

Toos Lenderink

Enkele generaties geleden is het terrein aan de Boldijk door de familie Buunk ontgonnen en ontstond er een boerenbedrijf dat in de loop der jaren uitgegroeid is tot een gemengd horecabedrijf. Door het plotselinge overlijden van Fonds Buunk eind 2021, dreigde hier een einde aan te komen. Maar zijn vijf kinderen: Ruben, Cecile, Djef, Ivette en Djim zeggen meteen dat ze willen doorgaan met het bedrijf. De neuzen staan dezelfde kant op en gezamenlijk starten ze een vof.

Wat is er allemaal al gedaan

Vanaf de oprichting en zeker vanaf oktober 2023 is er veel aangepakt. Het bestemmingsplan wordt eindelijk goedgekeurd, waardoor horeca met overnachting is toegestaan. De al langer bestaande plannen om appartementen te bouwen kunnen nu verder uitgewerkt worden! De website is door neef Cas Buunk mooi opgezet en er is geïnvesteerd in automatisering: planning en agenda gaan nu via de computer. Er is een mooie speelplek voor kinderen gerealiseerd, een grotere parkeerplek gekomen en het straatwerk en de tuin zijn aangepakt. Buiten ziet alles er mooi en verzorgd uit.

Over de jonge ondernemers

Ruben, de oudste, werkte bij bouwbedrijf Van Campen op kantoor en had het daar naar zijn zin. Maar hij voelde zich verantwoordelijk voor de rest van de familie aan de Boldijk. Inmiddels werkt hij hier fulltime. Ruben verzorgt onder andere de inkoop en onderhoudt de contacten met klanten in persoonlijke gesprekken via telefoon en mail.

Cecile studeerde hospitality en weet dus alles af van gastvrijheid. Ze heeft een baan bij Bolletje in Almelo en heeft vooral de sociale-mediakant op zich genomen zoals Facebook en Instagram. Ze zet zich ook verder in waar nodig.

Djef is pas afgestudeerd en sinds kort aan een baan begonnen bij Studio Fedde. De keukens in de drie appartementen zijn via dit bedrijf gerealiseerd. Bij de Boldiek is Djef de perfectionist die het totaal goed in de gaten houdt en is zeer geschikt voor zijn taak: de financiën en facturen.

Ivette zegde haar kantoorbaan op en nam de taken van moeder Ciska over. Zij is het aanspreekpunt en werkt fulltime bij de Boldiek. Zij en haar moeder bemensen de keuken en bij ruimtegebrek kan er altijd uitgeweken worden naar de keuken van Ciska in Zelhem, waar deze haar eigen bedrijf heeft. Alles wat uit hun keukens komt, wordt alom geprezen! Op maandagavond is er gezamenlijk overleg, de dinsdag is voor extra klusjes, zoals ramen doen en verzorgen van de bloemstukjes.

Djim heeft een opleiding loodgieter/elektromonteur gevolgd. Hij helpt mee op allerlei fronten.

Wensen voor de toekomst

Voorlopig willen ze gewoon lekker draaien en gezien de volle agenda lukt dat aardig! In de appartementen hebben al bruiloftsgasten overnacht en ook bedrijven die voor teambuilding komen, weten inmiddels de weg. De lange oprit mag nog verbeterd worden en de toiletten en terrassen aangepakt. Maar samen met de losse oproepkrachten vormen ze vooral een leuk, gezellig en jong team.

Privéleven Ruben en Ivette proberen ook tijd vrij te houden voor hun privéleven. Maar je proeft duidelijk dat zij de andere drie proberen te ontlasten. “Zij moeten ook van hun jeugd kunnen genieten zoals wij dat hebben kunnen doen!” “En als Ruben met vrienden naar het EK voetbal wil dan kan dat.” De vijf hebben veel voor elkaar over en dat stralen ze uit.