Susan Zweers

De Achterhoek was afgelopen zomer een van de droogste gebieden in Nederland. Het klimaat verandert. Vooral de natuur, de landbouw en de waterbeheerder hebben hier last van. Om te weten hoe deze droge zomer op landgoed Slangenburg wordt ervaren, sprak ik met boswachter Jan Oortgiesen van Staatsbosbeheer en melkveehouder Henk Oldenhave.

• 

Natuur

Jan Oortgiesen heeft de droge zomer van 1976 niet meegemaakt bij Staatsbosbeheer, maar hij heeft de poelen bij het kasteel nog nooit zo droog zien staan. Gelukkig zijn er geen natuurbranden geweest. De jonge laanbomen hebben extra waterverzorging gehad.
De meeste zorgen heeft Jan om de eiken- en beukenbomen. De eerste tekenen van verdroging zijn zichtbaar. De eindknoppen zijn minder ontwikkeld. Daarom verwacht hij dat komend seizoen minder of kleiner blad aan de bomen zit, waardoor de groei ook minder zal zijn. Tot nu toe zijn er geen bomen dood gegaan maar het herstellend vermogen van de eik en beuk is matig en die van de berken slecht. De lijsterbes, hazelaar en els komen deze droogte wel te boven. De droogte heeft ook een positief gevolg. Vooral voor de poelen in de Heidehoekse vloed.

Het aantal boomkikkers was de laatste jaren aan het afnemen. In de poelen zaten namelijk vissen die de kikkereitjes opaten. De droogte heeft er voor gezorgd dat de vissen weggevangen konden worden. Vervolgens zijn deze poelen verondiept door op de waterbodem extra grond aan te brengen, zodat de poelen niet meer geschikt zijn voor vissen maar wel voor de boomkikker en andere amfibieën, precies zoals het bedoeld was!

Landbouw

Gedreven vertelt vakman Henk Oldenhave over zijn melkveebedrijf.
De helft van zijn land ligt bij de boerderij op goede leemhoudende grond. De andere helft ligt verder van huis op hogere droge grond. Hijzelf heeft 1976 niet als boer meegemaakt maar zijn vader wel. Zes jaar geleden heeft Henk de knoop doorgehakt en zijn beregeningsapparatuur weggedaan. Hierover heeft hij goed nagedacht. De helft van het land, de veldkavels, kan hij niet beregenen, het is arbeidsintensief en zijn bedrijf zit vrij dicht bij bebouwing.
Ondanks dat het huisperceel uit betere leemhoudende grond bestaat, hebben de afgelopen zomer de melkkoeien en het jongvee twee maanden op stal gestaan. Een deel van de wintervoorraad moest gebruikt worden, maar doordat deze van goede kwaliteit was heeft Henk weinig in de melkproductie gemerkt. Bij de mais was de kwantiteit zozo en de kwaliteit was gewoon slecht doordat de kolf ontbrak. Ondanks de hitte hebben de koeien van Henk het goed gedaan. Naast de koeien op stal houden heeft Henk de weide buiten het huisperceel ook nog een extra boost gegeven met doorzaaien en extra bemesting. Zo hoopt hij ook de onkruiden weg te houden. Gedurende de zomer denk je dat de natuur zich wel zal herstellen, maar dat gebeurt tot nu toe niet. Normaal staat rond deze tijd het water tot boven in de sloot, nu is dat halverwege. Komt er nog wel een groen voorjaar?

Waterbeheer

Gespecialiseerd in het voorkomen van wateroverlast, heeft het Waterschap Rijn en IJssel nu alle zeilen bij moeten zetten om de overlast door de extreme droogte te beperken.Een maat voor droogte is het neerslagtekort. Er verdampt meer water dan er met regen bijkomt. In de grafiek is goed te zien dat er steeds te weinig water bijgekomen is. Het grondwater is nog niet voldoende aangevuld. Dat betekent dat de waterbuffer in het voorjaar eerder opraakt.

Maatregelen

De kleppen van stuwen zijn als eerste omhoog gezet, zodat er geen water uit het gebied stroomt. Zolang het niet regende en de watergangen verder opdroogden, kon alleen nog dode vis geruimd worden.
Om in de toekomst het water lokaal beter vast te houden stelt sinds kort het Waterschap duikerafsluiters beschikbaar aan terreineigenaren. Het is een soort ballon die je in een duiker kunt opblazen zodat het water niet uit het gebied wegloopt. Wanneer er genoeg water in de sloot is kun je de ballon weer laten leeglopen.
Vind je het leuk om de diverse metingen en achtergrondinformatie over het water te volgen, kijk dan eens op de site van Waterschap Rijn en IJssel: www.wrij.nl/thema/actueel/projecten/duikerafsluiters.