Joop Helmink

De Slangenburgh-boode in het teken van water, dan kun je niet om het Waterschap heen. In een gesprek met ing. Louis Zweers en zijn collega Gé Brouwer van het Waterschap Rijn en IJssel geven zij graag meer inzicht in wat het waterschap voor Slangenburg en omgeving betekent.

Stroomgebied

Op de parkeerplaats van kasteel Slangenburg wordt tussen de buien door een grote kaart uitgevouwen op de motorkap van de auto. Deze kaart geeft alle sloten, beken en rivieren in het gebied Slangenburg weer. We zien de Boven Slinge die zich ten oosten van Slangenburg splitst in de Beneden Slinge die door Slangenburg loopt, richting de Bielheimerbeek, en de Bielheimerbeek die ten zuiden van Slangenburg richting de Oude IJssel stroomt.

Oppervlakte water

Het Waterschap Rijn en IJssel omvat het gebied Achterhoek, Liemers, een gedeelte van Overijssel en rand van de Veluwe. Het beheert het oppervlakte- en grondwater (niet de drinkwatervoorziening) in de ruimste zin van het woord. Het Waterschap is goed in de afvoer van water, hiervoor hebben ze een waar netwerk van watergangen, sloten, kanalen en rivieren waarvoor ze verantwoordelijk zijn. De ontelbare stuwen en gemalen zorgen ervoor dat de hele regio droge voeten houdt, ook als er zich extreme situaties voordoen. De dijken zijn een belangrijke element om dat doel te verwezenlijken en behoren ook tot de verantwoordelijkheid van het Waterschap.

De kwaliteit van het oppervlaktewater is voor het Waterschap een belangrijke taak. Diverse rioolwaterzuiveringsinstallaties ontvangen het rioolwater van de gemeenten waar o.a. bacteriën zorgen dat het vuile water weer schoon gemaakt wordt zodat het geloosd kan worden op het oppervlaktewater. Deze zuiveringen worden door het Waterschap beheerd. Een groot aandachtspunt is dat het rioolwater wordt gescheiden van het regenwater. De zuivering van rioolwater door bacteriën werkt het best als dat zo vuil mogelijk is. Als het grootschalig gemengd is met schoon regenwater is de hoeveelheid vooral bij piekbelasting veel te groot, waardoor de bacteriën meer moeite hebben om het water schoon te maken. Door de zuivering van het rioolwater is het oppervlaktewater de laatste decennia veel schoner geworden en dat is te merken aan de visstand, die in de watergangen en rivieren aanzienlijk is toegenomen.

Klimaatverandering en de Achterhoek

Het Waterschap was tot voor kort vooral bezig om water af te voeren in hun gebied. Onze delta krijgt veel water te verstouwen en er is weinig overlast. De akkers zijn op tijd redelijk droog, zodat de boeren het land kunnen bewerken en grote dijkdoorbraken zijn de laatste decennia hier niet voorgekomen. Door de klimaatverandering zijn er verschuivingen in de neerslagpieken. In het verleden viel er meer neerslag in de winter maar dit is langzaam verschoven naar pieken in de zomer. Ook zijn er periodes met watertekorten waarbij het grondwaterpeil zakt. De laatste drie droge zomers vallen hierbij erg op. De Achterhoek is een van de droogste gebieden van Nederland. Weinig regenwater en de structuur van de zandgronden zijn onder andere de oorzaak dat het grondwaterpeil is gedaald naar een zorgelijk niveau. Het Waterschap onderzoekt of het afvoeren van oppervlaktewater niet is doorgeschoten en de behoefte ontstaat om het water juist vast te houden. “Droogteschades in onze gebieden kunnen wel eens groter worden dan waterschades. Daarbij komt dat een waterpiek geen overlast mag veroorzaken”, aldus Louis. Hiervoor wordt beleid ontworpen.

De stuwen in de grote watergangen worden hoger afgesteld en in de duikers van de kleinere watergangen en sloten worden boerenstuwen en ballonnen geplaatst. Grote vraag is wanneer moet worden ingegrepen om af te voeren en wanneer om vast te houden. Voor het bosgebied van Slangenburg is het ook van belang dat het waterpeil niet verandert, omdat grote loofbomen zoals de beuk het moeilijk krijgen als het grondwaterpeil zakt.

Projecten

Een groot project dat direct in de omgeving van Slangenburg door het Waterschap is gerealiseerd, is het Masterplan De Pol in het stroomgebied van de Bielheimerbeek en Oude IJssel. Hiervoor zijn vistrappen gemaakt en is de loop van de Bielheimerbeek verlegd, waardoor de afwatering wordt vertraagd. Tevens is een bypass gegraven in het natuurgebied van Hammink aan de Vreeltstraat. Langs het sluiscomplex De Pol wordt het Pieterpad geleid en een prachtig fietspad volgt de Oude IJssel van Doetinchem naar Gaanderen. Voor de vissport zijn een tiental visplaatsen aangelegd, zodat ook sportvissers hier van hun hobby kunnen genieten.

Zumpe

Voor het gebied de Zumpe is speciale aandacht. Dit zeldzame natuurgebied wordt op dit moment uitgebreid. De bijzondere kalkhoudende laag onder de Zumpe zorgt voor een unieke flora en fauna. De gemeente Doetinchem realiseert dit in opdracht van de provincie. Het Waterschap brengt kennis en kunde in en realiseert voorzieningen voor de waterhuishouding in dit gebied. Ballonnen in duikers in watergangen hebben ook de afgelopen droge jaren hier het waterpeil langer in stand kunnen houden.

Oplossingen

Er moet naar creatieve oplossingen worden gezocht om toekomstige overschotten en tekorten te kunnen handelen. Louis geeft aan dat het Waterschap samen met de gemeente Doetinchem zogenaamde stresstesten heeft uitgevoerd waarmee inzichtelijk gemaakt wordt wat waterschappen doen in extreme situaties die bijvoorbeeld één keer in de 1000 jaar voorkomen. Het waterschap bespreekt deze resultaten momenteel met o.a. natuurorganisaties in regionale sessies. Om de continuïteit van de taken van het Waterschapbeleid te kunnen waarborgen heeft Gé Brouwer de taak om de nodige service en onderhoud te verlenen aan de stuwen en gemalen in ons gebied. Meldingen, peilbeheer en klachten worden door hem en zijn collega’s behandeld en opgelost.